اسپاسم و گرفتگی در سکته مغزی یکی از عوارض بعد از سکته مغزی می باشد که تقریبا در تمام بیماران سکته مغزی درصدی از گرفتگی عضلانی و اسپاسم در دست ها و پا ها وجود  دارد. اسپاسم اندام ها در سکته مغزی شاید در روزه های اول بعد از سکته مغزی وجود نداشته باشد و ممکن است بعد از گذشت چند روز از سکته مغزی اسپاسم عضلانی ایجاد شود.

علائم و عوارض سکته مغزی در افراد مختلف متفاوت می باشد و هر فردی بسته به شدت سکته مغزی و شدت آسیب مغزی، تعدادی از عوارض بعد از سکته مغزی نمایان می شود. اسپاسم و گرفتکی غیر ارادی اندام ها در سکته مغزی از عوارض بعد از سکته مغزی می باشد که باعث می شود عضلات دست و پا منقبض شوند و حرکت طبیعی اندام ها و مفاصل محدود شود. در افرادی که بعد از سکته مغزی، اندام ها به صورت مداوم در طول روز بی حرکت می باشند و توانبخشی سکته مغزی انجام نمی شود، بر شدت اسپاسم و انقباض غیر ارادی عضلات بعد از سکته مغزی افزوده می شود. از این رو انجام تمرینات توانبخشی سکته مغزی باعث می شود که جلوی اسپاسم و گرفتگی بعد از سکته مغزی گرفته شود و افرادی که به صورت مرتب تمرینات سکته مغزی را در طول روز انجام می دهند، دچار اسپاسم و گرفتگی عضلانی نمی شوند.

شدت اسپاسم و نوع الگوی اسپاسم و گرفتگی و انقباض عضلانی بعد از سکته مغزی، در بیماران سکته مغزی متفاوت می باشد. در اکثر بیماران سکته مغزی نوع اسپاسم و گرفتگی عضلانی اندام ها از نوع فلکسوری می باشد، یعنی اندام های آنها و به خصوص دست به حالت خمیده و جمع شده می باشد ، در درصد کمی از بیماران سکته مغزی اسپاستیسیتی از نوع اکستنسوری می باشد، یعنی اندام ها به صورت باز منقبض هستند و خم کردن اندام و به خصوص پا، دشوار می باشد.

در اکثر بیماران سکته مغزی شدت اسپاسم در اوایل روز و مخصوصا صبح و بعد از بیدار شدن از خواب بالا می باشد و به مرور و با فعالیت در طول روز از شدت اسپاسم کاسته می شود. در بعضی بیماران نیز در اوایل روز و بعد از بیدار شدن از خواب، شدت اسپاسم کم می باشد  و بعدا در طول روز شدت اسپاسم افزایش پیدا می کند. گرفتگی عضلانی در اثر بی حرکتی و سرما افزایش پیدا کند و اگر بی حرکتی اندام ها ادامه دار باشد بعد از گذشت یک مدت اسپاسم باعث دفورمیتی و بد شکلی اندام ها و مفاصل می شود و از این رو درمان اسپاسم بعد از سکته مغزی بسیار مهم می باشد.

دلایل اسپاسم و گرفتگی در سکته مغزی

در اثر سکته مغزی، سلول های مغزی دچار آسیب و یا حتی مرگ می شوند و عملکرد های بدن دچار اختلال می شود و در اثر آسیب ناحیه ی مربوط به حرکت و هماهنگی حرکتی اندام ها در مغز، عمل انقباض و انبساط عضلات به درستی انجام نمی شود و در اکثر اوقات عضلات به صورت منقبض باقی می مانند. وقتی ما دستمان را خم یا باز می کنیم و یا می خواهیم یک لیوان آب را برداریم این مغز می باشد که باعث هماهنگی عضلانی بین عضلات دست می شود و عمل برداشتن لیوان انجام می شود و اگر مغز فرمان های درست صادر نکند و حرکات بدن را پردازش نکند عمل انقباض و انبساط هماهنگ عضلات انجام نمی شود.

بی حرکتی مداوم بعد از سکته مغزی و عدم حرکت اندام ها نیز باعث اسپاسم و گرفتگی اندام ها می شود. بعضی بیماران در طول روز اندام های خود را حرکت نمی دهند و این بی فعالیتی باعث خشکی عضلانی و خشکی مفاصل بعد از سکته مغزی می شود. خشکی مفاصل بعد از سکته مغزی باعث دردناک شدن اندام ها و مفاصل می شود و به خصوص خشکی مفصل شانه در اکثر بیماران سکته مغزی باعث درد شانه در بیماران سکته مغزی می شود.

سرما نیز باعث افزایش اسپاسم در بیماران سکته مغزی می شود و از این رو گرم نگه داشتن اندام ها بعد از سکته مغزی باعث کاهش اساستیسیتی اندام ها می شود.

اضطراب و استرس و همچنین هیجانات همانند ترس نیز باعث افزایش اسپاسم در بیماران سکته مغزی می شود و از این رو آرامش و نداشتن اضطراب و استرس برای کاهش اسپاسم و گرفتگی در سکته مغزی موثر می باشد.

درمان اسپاسم و گرفتگی بعد از سکته مغزی

افرادی که بعد از سکته مغزی، توانبخشی سکته مغزی زودهنگام و به موقع را دریافت می کنند دچار اسپاسم و گرفتگی و خشکی عضلانی و خشکی مفصل نمی شوند. بهترین راهکار درمان اسپاسم و گرفتگی عضلانی در سکته مغزی تمرینات کششی سکته مغزی می باشد. تمرینات و ورزش های سکته مغزی باعث از گرفتگی عضلانی بعد از سکته مغزی جلو گیری می کنند و باعث می شود که اندام ها در دامنه ی طبیعی خود حرکت کنند.

در بیمارانی که مدت زیادی از اسپاسم آنها گذشته است و اسپاسم باعث دفورمیتی اندام ها شده است از روش تزرزیق بوتاکس برای درمان اسپاسم سکته مغزی استفاده می شود. در اکثر بیماران سکته مغزی نیاز به تزریق بوتاکس نمی باشد و با انجام تمرینات توانبخشی سکته مغزی افراد دچار اسپاستیستی نمی شوند.

پزشکان نیر بعد از سکته مغزی برای بیماران سکته مغزی داروهای ضد اسپاسم تجویز می کنند. هر چند این دارو ها تاثیر اندکی بر درمان اسپاسم و گرفتکی اندام ها دارد.

استفاده از بعضی از اسپیلنت ها برای کاهش اسپاسم و دفورمیتی اندام ها مهم می باشد، به عنوان مثال استفاده از اسپیلنت های مخصوصی که دست را در حالت باز و یا در حالت طبیعی نگه می دارند تا جلوی خم شدگی و دفورمیتی اندام ها گرفته شود.