سکته مغزی سومین عامل مرگ و میر در جهان به شمار می رود و سالانه درصد بالایی از انسان ها را درگیر می کند، این عارضه مغزی تمام جنبه های زندگی عادی یک فرد را تحت تاثیر قرار می دهد، حتی اطرافیان و خانواده بیمار نیز تحت تاثیر قرار می گیرند و زندگی عادی یک خانواده را مختل می کند.

سکته مغزی با علائم و ناتوانی های حرکتی و عملکردی باعث مختل شدن روند زندگی عادی در افراد می شود، سکته مغزی زمانی رخ می دهد که خونرسانی به مغز دچار اختلال شود و به یک ناحیه از مغز خون نرسد، در صورت نرسیدن خون به مغز اکسیژن و مواد مغذی به مغز نمی رسد و باعث آسیب و مرگ سلول های مغزی می شود، همانطور که می دانیم خون مواد مغذی و اکسیژن به سمت سلول های بدن می برد و هر جای بدن خونرسانی انجام نشود باعث مرگ آن ناحیه می شود.

مغز همانند فرمانده و کنترل کننده تمام اعمال و رفتار بدن می باشد، در صورتی که مغز دچار آسیب شود و به درستی فعالیت نکند تمام اعمال و وظایف و رفتار های ارادی و غير ارادی دچار اختلال می شوند. وقتی دست خود را بلند می کنیم و لیوان آب را برمی داریم در این حین مغز در حال هماهنگی حرکتی اندام ها می باشد و حتی تصمیم گیری در مورد این کار نیز بر عهده مغز می باشد ، حتی خواندن و نوشتن و درک مطالب نیز بر عهده مغز می باشد، مغز همانند کامپیوتر بدن می باشد و همه اعمال و عملکرد های بدن را پردازش و کنترل می کند، حالا تصور کنید که یک ناحیه از مغز آسیب دیده است، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

راه رفتن را در نظر بگیرید، شاید در نگاه اول ساده به نظر بیاید ولی امری بسیار پيچيده می باشد، اگر مغز دچار مشکل شود، فرد نمی تواند به درستی راه برود، هماهنگی حرکتی از بین خواهد رفت،تعادل وجود ندارد، تخمین مسافت و موانع موجود در راه به مشکل می خورد و..

احتمال وقوع سکته  در بعضی افراد بسیار بالا می باشد و افرادی که در معرض خطرمی باشند می بایست تحت کنترل باشند و سبک زندگی و رژیم غذایی مناسب داشته باشند. در ادامه مطلب به همه ی این موارد می پردازیم.

انواع سکته مغزی

سکته مغزی در صورتی بروز می کند خونرسانی به یک منطقه از مغز دچار اختلال شود، سکته مغزی عمدتا دو نوع اصلی می باشد:

سکته ایسکمیک(لخته خونی): زمانی که در مسیر جریان خون به مغز و در رگ های خونی مغز لخته ای ایجاد شود و این لخته ی خون مسیر جریان خون را ببندد باعث بروزسکته از نوع ایسکمیک می شود، سکته ایسکمیک در اثر غلظت خون، کلسترول بالا، دیابت و .. رخ می دهد.

سکته هموراژیک(خونریزی و پاره شدن رگهای خونی): سکته هموراژیک زمانی رخ می‌دهد که عروق خونی مغز دچار پارگی شوند و خونرسانی به یک ناحیه از مغز مختل شود، سکته هموراژیک در افرادی که فشار خون بالا دارند بسیار شایع می باشد.

حمله ایسکمیک گذرا TIA (سکته گذرا و کوچک)

حمله ایسکمیک گذرا یا سکته مغزی کوچک همان دلایل و علائم این عارضه مغزی را دارد ولی شدت این علائم و عوارض خفیف می باشد و بعد از گذشت تقریبا ۲۴ ساعت علائم از بین می روند.

نکته ی مهم درباره بروز سکته مغزی گذرا (TIA) این است که بروز سکته گذرا همانند یک هشدار می باشد و از بروز این عارضه مغزی شدید تر در آینده خبر می دهد، پس هر چه سریعتر باید عوامل خطرزای ابتلا به این عارضه مغزی را کنترل کنند و تحت‌نظر پزشک باشند تا از بروز سکته جلوگیری شود.

 

آيا سکته اتفاق افتاده است؟

تست FAST به عنوان یک کمک و اقدام اولیه شناخته شده است و دارای مزیت ساده بودن و تایید جامعه پزشکی است. این تست بر پایه این است است که سکته بر روی گفتار و عضلات صورت و دست تاثیر گذار بوده و بنابراین، اگر شما مشکوکی به اینکه یه نفر به استروک مبتلا شده است یا خیر، سولات زیر را بپرسید:

ضعف در صورت: آیا فرد می تواند لبخند بزند؟ چشم و دهانش افتادگی دارد؟
ضعف در دست: آیا فرد می تواند دو دستش را بالا ببرد؟
مشکلات در صحبت کردن: آیا فرد می تواند به طور واضحی صحبت کند و آنچه شما می گویید را بفهمد؟

اگر پاسخ به هر کدام از سولات FAST مثبت بود، ممکن است سکته اتفاق افتاده باشد و می بایست با آمبولانس اورژانس تماس گرفته شود.  قدم بعدی انجام تصویر برداری مغزی برای تایید این عارضه مغزی می باشد. تصویر برداری مغزی جهت تشخیص اینکه آیا سکته مغزی از نوع ایسکمیک(لخته خونی) است یا هموراژیک(خونریزی مغزی )، ضرورت دارد.

هنگامی که علت پاتولوژیک مشخص می شود(پس از ارزیابی بالینی و اسکن مغزی زود هنگام )، درمان می تواند آغاز گردد. درمان بر اساس نوع عارضه متفاوت است.

علائم و عوارض سکته مغزی

سکته مغزی اصولا یک سمت از بدن را درگیر می کند، با عدم خونرسانی به یک ناحیه از مغز و یک نیمه از مغز، علائم و عوارض سکته مغزی در سمت مخالف بروز می کند، به عنوان مثال وقتی نیمه ی راست مغز دچار سکته مغزی بشود، علائم و ناتوانی های حرکتی در سمت چپ بدن نمایان می شود.
علائم سکته مغزی متفاوت می‌باشد باشد این علائم و عوارض شامل:

• فلج شدن اندام پس از سکته مغزی و بی حرکتی یک سمت بدن و اندام ها
•  ضعف و عدم تون عضلانی در سمت دیگر بدن
• مشکلات بلع و گفتار بعد از سکته مغزی
• مشکلات راه رفتن و تعادل
•  عملکرد دست و حرکات‌ ظریف دچار مشکل می شود
• به مرور اسپاسم و گرفتگی عضلانی در سمت درگیر بدن ایجاد می شود
• کنترل گردن و تنه مشکل می شود
•  کنترل ادرار و مدفوع دچار اختلال می شود
• اختلالات شناختی و افسردگی بعد از سکته مغزی و مشکلات رفتاری و مشکلات حافظه
•  مشکلات حسی و احساس گز گز و مور مور شدن  بدن در سکته مغزی
•  مشکلات بینایی در پاره‌ای از موارد

 ممکن است بسته به شدت سکته ، همه ی این علائم و یا پاره ای از آنها در افراد ظهور پیدا کند.

دلایل وقوع سکته مغزی

فشار خون بالا:دامنه وسیعی از سکته ها در هر دو نوع (ایسکمیک و هموراژیک ) به واسطه فشار خون بالا رخ می دهند. شواهد نشان می‌دهد که فشار خون بالا یک عامل خطرساز بالقوه در خونریزی مغزی است. اپیدمیولوژیست ها تخمین زده اند که فشار خون بالا به تنهایی مسئول حدود نیمی از سکته مغزی ها می باشد.

سیگار کشیدن:بیشتر مردم از خطرات سیگار کشیدن آگاهی دارند، اما از چگونگی بروز خطرات آن اطلاعات کافی ندارند. تحقیقات نشان داده است که، سیگاری ها ده سال زودتر از موعد مقرر خود می‌میرند. خبر خوب این است که با قطع سیگار کشیدن، ریسک بیماری های عروقی(که شامل سکته نيز می گردد) نصف می شود. سیگار کشیدن مسبب تنها حدود ۱۰ الی ۱۵ درصد از کل سکته های مغزی است.

مشکلات قلبی:فیبریلاسیون دهلیزی(AF) به ضربان نامنظم و ناهماهنگ قلب اطلاق می‌شود. این امر سه پیامد اصلی دارد: قلب بسیار سریع می تپد، باعث ایجاد تپش قلب و افت فشار خون می‌شود. در این وضعیت، کارآمدی پمپاژ قلب کاهش یافته و منجر به نارسایی قلبی شده و احتمالا این بیماری با تشکیل لخته های خون در قلب(به ویژه دهلیز چپ) همراه خواهد بود . ریتم سریع و نامنظم قلبی باعث پمپاژ شدن لخته خون به خارج از قلب و درون جریان خون می گردد و چنانچه به مغز وارد شود، منجر به سکته مغزی می شود. فیبریلاسیون دهلیزی یکی از عوامل خطرساز سکته مغزی است که از نظر اهمیت رو به افزایش بوده و بخشی از علت بروز آن مرتبط به مقوله چاقی می باشد.

دیابت شیرین:دیابت به دو دلیل یک فاکتور بسیار مهم در بروز سکته مغزی به شمار می رود و تکرار آن به طور فزاینده ای رو به افزایش است و یک عامل خطرساز در سکته به شمار می رود. افراد دیابتیک معمولا افرادی هستند که فشار خون و کلسترول بالایی دارند و به طور ویژه ای تحت تاثیر ریسک بالاتری از بیماری های عروقی هستند. مطالعات ثابت کرده اند که ریسک فاکتورهای دیابت، سبب‌ دو برابر شدن خطر سکته می گردد. دیابت باعث بروز ۵ الی ۱۰ درصد از تمام سکته های مغزی بوده و در نتیجه افزایش آمار سکته مغزی در جوانان نیز خواهد بود.

کلسترول:افزایش کلسترول باعث لخته خونی و افزایش احتمال ابتلا به سکته مغزی از نوع ایسکمیک می باشد و بدین منظور باید از خوردن غذاهای با کلسترول بالا اجتناب کرد.

چاقی:در مطالعات مربوط به بیماران سکته مغزی نشان داده شده است که چاقی یکی از مهم ترین دلایل سکته مغزی است. بروز این عامل همراه یا سایر عوامل ایجاد کننده سکته هم پوشانی قابل توجهی دارد، چرا که به دفعات دیده شده است، افراد چاقی که مبتلا به فشار خون بالا، دیابت و کلسترول خون بالایی هستن، احتمال بروز این عارضه در این افراد بسیار افزایش پیدا کرده است.

تحرک فیزیکی کم:مزایای ورزش کردن منظم و مضرات بی تحرکی در سال‌های اخیر بیشتر نمود پیدا کرده است. تحرک فیزیکی کم خطر افزایش احتمال سکته مغزی را بیشتر می کند و با فعالیت و ورزش منظم باید جلوی این امر را گرفت.

استرس و افسردگی:بسیاری از پزشکان بر این باورند که استرس و افسردگی منجر به سکته مغزی می شود و شواهد تایید کنند ای تاثیر استرس و افسردگی بر عوامل خطرساز بروز سکته وجود دارد.

الکل:مصرف الکل زیاد و افراط در آن ریسک سکته مغزی را افزایش می‌دهد، از این رو افراد برای پیشگیری از سکته مغزی از مصرف بیش از حد الکل میبایست اجتناب کنند.

بیماری های عروقی:بیمارانی که علائم بیماری های عروقی را از قبل داشته اند، در مقایسه با جمعیت سالم مشابه، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سکته مغزی قرار می گیرند.

جنسیت:مردان بیش از زنان در معرض خطر ابتلا به سکته مغزی قرار دارند، اما این افزایش، بیشترین میزانش در حدود سنین ۴۵ تا ۶۵ سالگی نمایان می شود.

برخی دیگر از عوامل خطر

1. بارداری
2. نژاد
3. استرس روانی
4. غلظت خون
5. دلایل وراثتی
6. قرص های خوراکی ضد بارداری
7. میگرن
8. آپنه انسدادی
9. استفاده از داروهای تفریحی

پیشگیری از سکته مغزی

تغییر شیوه ی زندگی مانند کاهش مصرف نمک و چربی در رژیم غذایی، افزایش مصرف سبزیجات و میوه ها ی تازه، افزایش فعالیت جسمانی و کاهش مصرف دخانیات باعث می‌شود که بروز سکته به شدت کاهش پیدا کند.برای افرادی که خطر بالای ابتلا به سکته دارند، علاوه‌ بر تغییر شیوه ی زندگی، می بایست از داروهای مناسب نیز استفاده کنند.

پس از سکته، تغییر شیوه زندگی، دارو و احتمالا جراحی، برای کاهش احتمال ابتلا به سکته مجدد و دیگر بیماری های عروقی ضروری است.

نکته ی مهم در پیشگیری از سکته مغزی این است که ما بدانیم چه چیزی باعث بروز بسیاری از سکته ها می شده و چگونه از بروز آن ها جلوگیری کنیم. از نظر پزشکی، پیشگیری معمولا به دو حیطه اولیه و ثانویه تقسیم بندی می شود. تفاوت این دو حیطه دارای اهمیت زیادی است، زیرا پیشگیری اولیه به معنای تلاش برای جلوگیری از ابتلای افرادی است که قبلا دچار سکته نشده اند، در حالی که پیشگیری ثانویه به معنی جلوگیری از بروز سکته برای بار دوم یا عوارض سکته در فردی که قبلا به سکته مبتلا بوده است، می باشد.

دلیل اینکه پیشگیری را به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم کرده اند این است که، میزان خطر ابتلا به سکته در این دو موقعیت بسیار با هم تفاوت دارند. در واقع خطر ابتلا  در افرادی که قبلا سکته مغزی را تجربه کرده‌اند، ده برابر بیشتر از افرادی است که هرگز به سکته مبتلا نشده‌ اند.

 

آگاهی از عوامل خطر ، پیروی از توصیه‌های پزشک و اتخاذ یک سبک زندگی سالم، بهترین اقداماتی است که می‌توانیم برای جلوگیری از سکته انجام دهیم. اگر سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) داشته‌ایم، این اقدامات می‌تواند به جلوگیری از سکته مجدد کمک کند. مراقبت‌های بعدی که در بیمارستان و پس از آن دریافت می‌کنیم نیز ممکن است در این امر نقش داشته باشند.

بسیاری از راهکارهای پیشگیری از سکته مغزی همان راهکارهای پیشگیری از بیماری‌های قلبی است. به طور کلی، توصیه‌های سبک زندگی سالم شامل موارد زیر است:

کنترل پرفشاری خون: این کار، یکی از مهمترین کارهایی است که می‌توانیم برای کاهش خطر این عارضه مغزی انجام دهیم. اگر سکته مغزی کرده‌ایم، کاهش فشار خون می‌تواند به جلوگیری از حمله ایسکمیک گذرا یا سکته مجدد کمک کند. تغییر سبک زندگی سالم و داروها اغلب برای درمان پرفشاری خون استفاده می‌شوند.
کاهش میزان کلسترول و چربی اشباع‎‌شده در رژیم غذایی ما: مصرف کمتر کلسترول و چربی، به‌ویژه چربی‌های اشباع و چربی‌های ترانس، ممکن است تجمع چربی در عروق ما را کاهش دهد. اگر فقط با تغییر در رژیم غذایی نتوانیم کلسترول خود را کنترل کنیم، پزشک ممکن است دارویی برای کاهش کلسترول ما تجویز کند.
ترک مصرف دخانیات: سیگار کشیدن خطر سکته را برای افراد سیگاری و افراد غیرسیگاری که در معرض دود سیگار هستند، افزایش می‌دهد. ترک مصرف دخانیات خطر سکته را کاهش می دهد.
مدیریت دیابت: رژیم غذایی، ورزش و کاهش وزن می‌تواند به ما کمک کند تا قند خون خود را در یک حد سالم نگه داریم. اگر به نظر نمی‌رسد عوامل سبک زندگی برای کنترل دیابت کافی باشد، پزشک ممکن است داروی دیابت را برای ما تجویز کند.
حفظ وزن سالم: اضافه وزن در سایر عوامل خطر سکته مغزی، مانند پرفشاری خون، بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت نقش دارد.
رژیم غذایی غنی از میوه و سبزیجات: یک رژیم غذایی حاوی پنج وعده یا بیشتر از میوه‌ها یا سبزیجات روزانه می‌تواند خطر سکته مغزی را کاهش دهد. رژیم مدیترانه‌ای که بر روغن زیتون، میوه، آجیل، سبزیجات و غلات کامل تأکید دارد، ممکن است مفید باشد.
ورزش منظم: ورزش‌های هوازی از بسیاری جهات خطر سکته را کاهش می‌دهند. ورزش می‌تواند فشار خون ما را کاهش دهد، سطح کلسترول خوب بدن را بیشتر کند و سلامت کلی عروق خونی و قلب را بهبود بخشد. همچنین، به ما در کاهش وزن، کنترل دیابت و کاهش استرس کمک می‌کند. به تدریج زمان ورزش خود را تا حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی متوسط -مانند پیاده‌روی، آهسته دویدن، شنا یا دوچرخه سوار – در بیشتر روزهای هفته افزایش دهیم.
درمان آپنه انسدادی خواب (OSA): آپنه انسدادی خواب، یک اختلال خواب است که باعث می‌شود تنفسمان برای مدت کوتاهی در طول خواب متوقف شود. در صورتی که علائم را داشته باشیم، پزشک ممکن است توصیه کند یک مطالعه خواب بر روی ما انجام شود. درمان OSA شامل دستگاهی است که از طریق یک ماسک فشار مثبت، راه هوایی ایجاد می‌کند تا راه هوایی ما را هنگام خواب باز نگه دارد.

• پرهیز از نوشیدن الکل
• پرهیز از مصرف مواد مخدر مانند کوکائین و آمفتامین
• داروهای موثر

اگر سکته مغزی ایسکمیک یا TIA داشته ایم، پزشک ممکن است مجددا داروهایی را برای کاهش خطر ابتلا به سکته مغزی توصیه کند. این داروها شامل موارد زیر است:

داروهای ضد پلاکت: پلاکت‌ها سلول‌هایی در خون ما هستند که لخته ایجاد می‌کنند. داروهای ضد پلاکت، مانع چسبندگی و لخته شدن این سلول‌ها می‌شود. متداول‌ترین داروی ضد پلاکت «آسپرین» است. همچنین، ممکن است پزشک ترکیبی از دوز پایین آسپرین و داروی ضد پلاکت دی پیریدامول را برای کاهش خطر لخته شدن خون در نظر بگیرد.
بعد از TIA یا سکته مغزی جزئی، ممکن است پزشک برای مدت زمان طولانی آسپرین و داروی ضد پلاکت مانند کلوپیدوگرل (پلاویکس) به ما بدهد تا خطر سکته مجدد را کاهش دهد. اگر نمی‌توانیم آسپرین مصرف کنیم، پزشک ممکن است کلوپیدوگرل را به تنهایی تجویز کند.
داروهای ضد انعقاد خون: این داروها لخته شدن خون را کاهش می‌دهند. هپارین یک داروی ضدانعقاد سریع‌الاثر است و ممکن است برای مدت کوتاهی در بیمارستان استفاده شود.
وارفارین ضدانعقادی است که سرعت اثر کمتری دارد و ممکن است در طولانی مدت استفاده شود. وارفارین یک داروی قدرتمند رقیق‌کننده خون است، بنابراین باید دقیقاً طبق دستورالعمل آن را مصرف کرده و عوارض جانبی آن را کنترل کنیم. همچنین، برای کنترل اثرات وارفارین لازم است آزمایش خون منظم داشته باشیم.
در حال حاضر داروهای رقیق‌کننده خون (داروهای ضدانعقاد خون) جدیدتری برای جلوگیری از سکته مغزی در افرادی که خطر سکته مغزی در آنها بالا است، در دسترس قرار دارند. این داروها کوتاه‌اثرتر از وارفارین هستند و معمولاً به آزمایش خون منظم یا کنترل توسط پزشک نیاز ندارند. این داروها همچنین با خطر کمتر عوارض خونریزی همراه هستند.

درمان سکته مغزی:

مغز بخشی از بدن است که به تغذیه مداوم اکسیژن و مواد مغذی شریانی نیاز داشته و سلول های مغزی دارای ظرفیتی محدود جهت زنده ماندن هستند. در صورت بروز اختلال در این شریان‌های تغذیه کننده خونی، سکته ایجاد می شود. در حقیقت، مغز در دقایق اولیه اختلال یا انسداد عروقی، آغاز به مردن می کند.

درمان اورژانسی سکته مغزی

امروز سکته  یک اورژانس پزشکی قابل درمان است و درمان در مراکز توانبخشی شانسی جهت بازگشت کامل بیمار را دربردارد. بنابراین پاسخ فوری به یک فرد مشکوک به سکته ، تماس برای رسیدن کمک و باخبر کردن آمبولانس بخش اورژانس است. در زمان انتظار برای انتقال اورژانس به بیمارستان، افراد مشکوک به این عارضه مغزی باید توسط روش های کمک های اولیه حمایت شوند، برای این منظور باید بررسی راه های هوایی، تنفس و گردش خون فرد چک شود.

درمان اورژانسی سکته ایسکمیک (لخته خونی)

هنگامی که  به علت ایجاد لخته شریانی یا آمبولی رخ می دهد، درمان سکته مغزی به منظور از بین بردن سریع آن مورد نیاز است تا علائم به طور کامل برطرف شود ترومبولیزیز که استفاده از درمان بين وریدی لخته خونی را حل می کند و درمانی موثرتر است، اگر در طی سه ساعت اولیه انجام شود و حتی در صورت درمان دیرهنگام(بالای ۵ ساعت بعد از شروع سکته مغزی) نیز ارزشمند است.
آسپیرین، دارای همان میزان اهمیت در روش های درمانی قدرتمند دیگر مانند ترومبولیزیز است. آسپیرین، می تواند برای هر فرد مبتلا به سکته ایسکمیک تجویز شود. در یکسری بیماران، درمان جراحی در نوع ایسکمیک انجام‌ می شود.

درمان اورژانسی سکته هموراژیک (خونریزی مغزی)

پایین آوردن فشار خون برای افرادی که دارای فشار خون بالا هستند و ناتوانی را در افراد مبتلا به سکته مغزی هموراژیک را کاهش می دهد. این درمان، بهترین شروع در اولین زمان ممکن، به طور ايده ال در ۶ ساعت شروع سکته ، بعد از تشخیص هموراژیک بودن سکته می باشد.

اولین درمان ها و موارد لازم‌ بعد از سکته مغزی

• ارزیابی زودهنگام توسط تمامی اعضای تیم متخصص سکته، شامل فیزیوتراپ ها، کاردرمانگران، پرستاران، گفتاردرمانی، متخصص تغذیه، پزشک متخصص مغز و اعصاب و..
• پوزیشن دهی صحیح اندام های فلج شده
• تحرک زودهنگام
• جلسات مداوم تیمی
• مشارکت اعضای خانواده و سایر مراقبین در روند بازگشت بیمار به شرایط عادی

مدت زمان درمان چقدر است؟

سکته مغزی از هر نوعی که باشد یک وضعیت اورژانسی به‌شمار می‌رود. در ابتدا پزشکان متخصص مغز و اعصاب سعی می‌کنند نوع آن را تعیین کنند و سپس با توجه به آسیب درمان‌های اورژانسی را انجام می‌دهند. در این مرحله همچنین مشخص می‌شود که آیا سکته خفیف بوده است یا شدید. مجموعه این فاکتورها در کنار وضعیت سلامتی عمومی بیمار، سن و بیماری‌های زمینه‌ایی، مدت زمان درمان سکته مغزی را مشخص می‌کند. به همین دلیل پزشکان به طور قطع در مورد طول درمان سکته مغزی صحبتی نمی‌کنند. آنها تنها یک تصویر کلی در اختیار شما قرار خواهند داد.

با این حال متخصصان عقیده دارند زمان طلایی درمان سکته مغزی، 3 الی 6 ماه ابتدایی پس از وقوع سکته مغزی می باشد. البته منظور این نیست که پس از این مدت زمان، دیگر امیدی به بهبودی بیمار نیست، منظور این است که این بازه زمانی برای گرفتن نتیجه بهترین زمان است و عوارض بیماری تا حدود زیادی کاهش می‌یابند. پس از آن روند درمان می‌تواند کندتر شود. مدت زمان درمان برخی بیماران می‌تواند تا سالها ادامه داشته باشد.

به همین دلیل پزشکان سعی می‌کنند در روز، هفته و ماه‌های ابتدایی از روش‌های درمانی تهاجمی‌تر استفاده کنند. اگر خودتان یا یکی از عزیزانتان دچار عارضه مغزی شده است باید بدانید که بیماران، می‌توانند سلامتی خود را دوباره بدست آورند. اصولا در ۳ الی ۶ ماه اول سکته مغزی، پیشرفت سریع تر می باشد و این امر نیازمند برنامه‌ ی توانبخشی شامل فیزیوتراپی و کاردرمانی در سکته مغزی می باشد.

 

توانبخشی سکته مغزی

هر فردی پس از سکته مغزی علائم خاص و مختص به خود را نشان می‌دهد. بنابراین فرایند توانبخشی سکته مغزی پس از آن بایستی به صورت اختصاصی و بر مبنای شرایط فرد برنامه ریزی و اجرا شود.
معمولا بهترین نتایج زمانی حاصل می شود که مراقبت های پس از سکته به صورت سازماندهی شده و منظم به بیمار ارائه شوند.
در مرحله اولیه پس از بروز، بیشتر افراد دچار شوک و سردرگمی می شوند. افرادی که در بیمارستان پذیرش می شوند، خاطرات روزهای اولیه بعد از سکته مغزی را به سختی به یاد می آورند.
به دلیل شدت عوارض  افراد به توانبخشی بعد از سکته مغزی که شامل فیزیوتراپی سکته مغزی، کاردرمانی سکته مغزی و گفتاردرمانی سکته مغزی می باشد نیاز دارند.
فیزیوتراپیست ها تعیین می کنند که فرد قادر است چه فعالیت هایی را انجام دهد و درمان ها و تمرینات توانبخشی سکته مغزی مناسب را در جهت بهبود توانایی‌های فرد سازماندهی کند.
کاردرمانگر تعیین خواهد کرد که فرد تا چه حد قادر است فعالیت های عمده روزانه مانند شستن خود، پوشیدن لباس و غذا خوردن را انجام دهد.
گفتاردرمانگر در دو حیطه ی ارزیابی عملکرد بلع و گفتار فرد نقش مهمی را ایفا می کند. در صورتی که مجبور باشند فرد را برای مدتی از طریق لوله‌، تغذیه می‌کنند.
یک تیم خوب سعی می کند تا با فراتر رفتن از مرز های تخصصی خود، به ارائه درمان یکپارچه به بیمار کمک کند و برای رسیدن به این هدف، ایجاد همکاری دقیق بین اعضای گروه، ضروری است.

توانبخشی بعد از سکته مغزی

تصور رایج این است که توانبخشی به ندرت قادر است تا موجب بهبود ساختارهایی که در اثر سکته مغزی آسیب دیده اند، شود.
بسیاری تصور می کنند صدمات ایجاد شده غیر قابل برگشت بوده و مغز قادر نیست تا خود را بازسازی نماید. این عقاید قدیمی توسط علوم جدید، در حال تغییر هستند.
شواهد در حال گسترشی وجود دارند که نشان میدهند بازتوانی سکته می تواند باعث یک سازماندهی مجدد در مغز شود و این امکان را ایجاد کند که مغز از مناطق غیر فعال قبلی، جهت بر عهده گرفتن عملکرد هایی که طی سکته مغزی صدمه دیده اند، استفاده نماید.
مطالعات تصویر برداری آشکار کرده اند که مناطق جدیدی از مغز ، همگام با بهبود عملکرد ها می توانند فعال شوند.

فیزیوتراپی

بعد از درمان سکته مغزی، بیمار تا جایی که عملکرد خود را بازیابد و به زندگی مستقل برگردد، تحت مراقبت فیزیوتراپیست است.
فیزیوتراپی  ممکن است قبل از ترک بیمارستان در واحد توانبخشی همان بیمارستان آغاز شود یا ممکن است برنامه فیزیوتراپی در واحد توانبخشی دیگری به صورت سرپایی یا به صورت فیزیوتراپی در منزل ادامه پیدا کند.
فیزیوتراپیست، دقیق ترین برنامه درمانی براساس سن، سلامت کلی و درجه ناتوانی ناشی از سکته مغزی را توصیه می کند.
همچنین سبک زندگی، علایق و اولویت ها و در دسترس بودن اعضای خانواده یا سایر مراقبات را در نظر خواهد گرفت.
فیزیوتراپی  در منزل (هوم ویزیت) به صورت تخصصی به ارزیابی مشکلات و ناتوانی افراد می پردازد و درمان های لازم را مختص هر فرد تجویز می‌کند.

کاردرمانی

کاردرمانی یک گام اساسی در مسیر بهبودی بعد از سکته مغزی می‌باشد. بیمارانی که توانایی انجام وظایف روزانه خود ازجمله توانایی حفظ تعادل، تمرکز، حفظ اطلاعات و حتی دسترسی به اشیاء را از دست می‌دهند برای بازآموزی این حرکات اساسی به تخصص یک درمانگر کاردرمانی نیاز دارند.
هدف متخصص کاردرمانی کمک به بهبود توانایی‌های حسی و حرکتی است که دچار آسیب شده‌اند. این کار با برنامه‌ریزی مجدد مغز بیماران و کمک به بازیابی کنترل عضلات آن‌ها صورت می‌گیرد.
بسیاری از افرادی که از سکته مغزی جان سالم بدر می‌برند تلاش زیادی می‌کنند تا زندگی عادی خود را داشته باشند چراکه مهارت‌ها و کارهایی که قبلا برای آن‌ها خیلی ساده بوده اکنون سخت شده‌است. متخصصین کاردرمانی به بیماران کمک می‌کنند تا در انجام وظایف روزانه نظیر لباس پوشیدن، حمام کردن، نوشتن، رانندگی و آشپزی تسلط پیدا کنند.
بیماران بعد از بازیابی عملکردهای بیشتر می‌توانند به کار خود برگردند. بسیاری از بیماران درنتیجه کاردرمانی می‌توانند به انجام سرگرمی‌های موردعلاقه خود نظیر نقاشی یا نواختن ساز موسیقی ادامه دهند. با گذشت زمان، با پشت کار و حمایت، بیماران می‌توانند بهبود پیدا کنند، مستقل‌تر شده و زندگی خود را نجات دهند.
کاردرمانی در منزل (هوم ویزیت) تاثیر بسزایی در درمان افراد دارد و به فرد کمک می کند تا استقلال کامل را در انجام کارهای روزمره خود به دست بیاورند.

 

گفتاردرمانی

اختلالات مربوط به حرف زدن و غذا خوردن پس از سکته مغزی با راهکارهای گفتاردرمانی تا حد زیادی قابل بهبود است.
گفتار درمانی سکته مغزی با تمرکز بر درمان اختلالات ایجاد شده برای بیمار و بازیابی مهارت های از دست رفته بیمار ارائه می شود.
اختلالات تکلم از شایع‌ترین عوارض پس از سکته مغزی هستند که در بسیاری از مبتلایان دیده می شوند.
لکنت زبان و بریده بریده حرف زدن و ناتوانی در ادا کردن کلمات می تواند اعتماد به نفس فرد را کاهش داده تا جایی که وی تمایلی به قرارگیری در جمع نداشته باشد.
آفازی یکی از اختلالات شایع در این افراد است که می‌توانند منجر به اختلالاتی در درک زبان (کلمات شنیده‌شده) و بروز زبان (کلمات و جملاتی که فرد بر زبان می آورد) در فرد شود.
اختلالات خواندن و نوشتن نیز از عوارضی هستند که در برخی بیماران مبتلا به سکته مغزی دیده شده و نیازمند انجام درمان با گفتاردرمانی هستند.
شدت عوارض ایجاد شده برای بیمار نیز بسته به شدت آسیب مغزی و اینکه کدام قسمت های مغز آسیب دیده اند متفاوت است.

گفتار درمانی در منزل تا حد زیادی به فرد مبتلا به این عارضه مغزی کمک می کند تا بتواند بر مشکلات ایجاد شده غلبه کند.

مجموعه توانبخشی سکته مغزی نشاط به صورت تخصصی به درمان سکته مغزی می پر دازد و خدمات توانخشی در خانه  و هوم ویزیت (Home Visit) سکته مغزی به بیماران در سطح تهران ارائه می دهد.